Jaja przez ponad cztery dekady budziły liczne kontrowersje. Uznawano je za bardzo wartościowe produkty spożywcze ze względu na niepowtarzalny skład. Z drugiej strony pojawiały się również negatywne opinie, przede wszystkim z uwagi na zawartość cholesterolu. Oskarżano je o niekorzystny wpływ na zdrowie, szczególnie na rozwój chorób układu sercowo-naczyniowego. Czy te obawy są uzasadnione także dziś?
W kontekście nadchodzących Świąt Wielkanocnych, kiedy jaja są częściej spożywane niż zazwyczaj, warto się nad tym pytaniem zastanowić. Przygotowaliśmy kilka istotnych informacji, które pomogą Ci rozwiać wszelkie wątpliwości.
Jaja – jako wartościowy składnik diety
Z uwagi na swój cenny skład jaja zajmują szczególne miejsce w diecie, są źródłem m.in.:
- pełnowartościowego białkao wzorcowym składzie aminokwasów egzogennych, niezbędnych do właściwego funkcjonowania organizmu,
- lecytyny, będącej głównym składnikiem fosfolipidów żółtka jaja. Składnik ten jest bardzo ważny dla prawidłowego funkcjonowania zarówno układu nerwowego, jak i metabolizmu cholesterolu,
- choliny, wspierającej prawidłową pracę układu nerwowego oraz wątroby. Warto podkreślić, że badania wykazują także korzystne oddziaływanie choliny na poprawę pamięci oraz zdolności uczenia się,
- karotenoidów: luteiny i zeaksantyny, związków o właściwościach przeciwutleniających.Mają korzystny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku. Wykazano ochronne właściwości tych substancji przed zwyrodnieniem plamki żółtej – choroby związanej z wiekiem, prowadzącej nawet do utraty wzroku u osób starszych,
- witamin, w tym m.in.: kwasu foliowego, witaminy B12, A, D i E,
- składników mineralnych, w tym m.in.: żelaza, fosforu, cynku i selenu,
- składników bioaktywnych o właściwościach antybakteryjnych, np. lizozymu, konalbuminy, awidyny.
Jaja – jako produkt budzący kontrowersje
Od wielu lat jaja posądzano o działanie zwiększające stężenie cholesterolu we krwi. Wnioskowano tak ze względu na ich wysoką zawartość cholesterolu. Spożywanie jaj miało się wiązać z wysokim ryzykiem rozwoju chorób układu krążenia. Jednak zgodnie z dzisiejszym stanem wiedzy, konieczna jest zmiana sposobu postrzegania roli tego produktu w żywieniu.
Aktualne badania wykazały bowiem, że cholesterol dostarczany wraz z pożywieniem w ograniczony sposób wpływa na stężenie cholesterolu we krwi w porównaniu do nasyconych kwasów tłuszczowych oraz izomerów trans nienasyconych kwasów tłuszczowych. Tym samym wykluczono związek miedzy spożyciem jaj, a znaczącym wzrostem rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego.
Jaja – zalecenia dotyczące spożywanych ilości
Zgodnie z wytycznymi Instytutu Żywności i Żywienia oraz stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Dietetyki:
- osoby zdrowe mogą spożywać nawet 7 jaj w tygodniu,
- osobom z grupy o podwyższonym ryzyku powikłań kardiologicznych (np. osób chorujących na cukrzycę czy borykających się z wysokim stężeniem cholesterolu) zaleca się ograniczenie spożycia jaj do 3-4 sztuk w tygodniu.
Zważywszy na unikalną wartość odżywczą jaj, warto, aby gościły one na naszych talerzach. Zbliżająca się Wielkanoc jest ku temu idealną okazją. W tym czasie jaja tradycyjnie będą stanowiły nieodłączny składnik wielu świątecznych dań.
Dietetyk Justyna Zalega
Bibliografia:
- Gajewska D, Pałkowska-Goździk E, Lange E, Niegowska J, Paśko P, Kościołek A, Fibich K, Gudej S. Standardy postępowania dietetycznego w kardiologii u osób dorosłych. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Dietetyki. Dietetyka 2016 vol.9, Wyd. Spec.
- Catapano AL,Graham I, De Backer G et al. Wytyczne ESC/EAS dotyczące leczenia zaburzeń lipidowych w 2016 roku. Kardiol Pol, 2016; 74: 1234-1318. doi: 10.5603/KP.2016.0157.
- Ciborowska H, Rudnicka A, Dietetyka żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007
- Cybulska B, Jajka na Wielkanoc i na co dzień https://ncez.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-krazenia/jajka-na-wielkanoc-i-na-co-dzien
- Wolańska-BuzalskaD, Kurze, przepiórcze a może strusie? https://ncez.pl/abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/kurze–przepiorcze-a-moze-strusie-
- Kłys W, Białko w żółtku, czyli wartość odżywcza jaj https://ncez.pl/abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/bialko-w-zoltku–czyli-wartosc-odzywcza-jaj-
